બાળકો અને તરુણોમાં વધી રહેલી હિંસા – એક ગંભીર ચિંતાનો વિષય
ભારત જેવા વિકાસશીલ અને સાંસ્કૃતિક વારસો ધરાવતા દેશમાં આજના સમયમાં સૌથી મોટી ચિંતાનો વિષય એ છે કે **બાળકો અને તરુણોમાં હિંસા (violence)**નું પ્રમાણ ભયજનક રીતે વધી રહ્યું છે. પરિવાર, શાળા અને સમાજમાંથી મળતી પરવરિશમાં આવેલા ફેરફારો, ટેક્નોલોજીનો અતિરેક ઉપયોગ, સામાજિક અસમાનતા અને મનોરંજનના બદલાતા સ્વરૂપોએ આ સમસ્યાને વધુ ઘેરો બનાવી દીધી છે.
૧. હિંસાના મુખ્ય કારણો
-
પરિવારનું તૂટતું માળખું:
ઘણા બાળકો એકલતા અનુભવે છે, માતા-પિતાનો પ્રેમ અને માર્ગદર્શન પૂરતું નથી મળતું. પરિવારની અંદરના ઝઘડાઓ, છૂટાછેડાં અને તણાવ બાળકોને માનસિક રીતે અસુરક્ષિત બનાવે છે. -
ટેક્નોલોજી અને સોશિયલ મીડિયા:
હિંસક ગેમ્સ, ફિલ્મો, વેબ સીરિઝ અને સોશિયલ મીડિયા પરના નેગેટિવ કન્ટેન્ટ તરુણોના મન પર ગંભીર અસર કરે છે. તેઓ reel life ને real life માં ઉતારવાનો પ્રયાસ કરે છે. -
સામાજિક અને આર્થિક અસમાનતા:
ગરીબી, બેરોજગારી અને અન્યાયના કારણે તરુણોમાં અસંતોષ પેદા થાય છે, જે ઘણી વાર હિંસામાં રૂપાંતરિત થાય છે. -
મિત્રવર્તુળ અને દબાણ:
પીઅર પ્રેશર (peer pressure) હેઠળ કેટલાક બાળકો ખોટા માર્ગે વળી જાય છે. ગુનાહિત પ્રવૃત્તિઓને “શાન” માનવાની માનસિકતા વિકસે છે.
૨. હિંસાના પરિણામો
-
વ્યક્તિગત સ્તરે: બાળકની માનસિક શાંતિ, અભ્યાસ અને સ્વાસ્થ્ય બગડે છે. તે અસામાજિક પ્રવૃત્તિઓ તરફ ઝૂકી શકે છે.
-
પરિવાર માટે: તણાવ, અવિશ્વાસ અને ક્યારેક પરિવારના વિખંડનની સ્થિતિ સર્જાય છે.
-
સમાજ માટે: ગુનાખોરીનું પ્રમાણ વધે છે, ભય અને અસુરક્ષાની લાગણી પ્રબળ થાય છે.
-
રાષ્ટ્ર માટે: યુવાશક્તિ ખોટી દિશામાં વળે છે, જેના કારણે વિકાસ અને પ્રગતિમાં અવરોધ ઊભા થાય છે.
૩. ઉકેલ અને નિવારણ
-
પરિવારમાં સંવાદ: માતા-પિતાએ બાળકો સાથે નિયમિત વાતચીત કરવી, તેમનાં પ્રશ્નો સાંભળવા અને તેમને સમય આપવો જરૂરી છે.
-
શૈક્ષણિક સુધારા: શાળાઓમાં નૈતિક શિક્ષણ, લાઇફ સ્કિલ ટ્રેનિંગ અને કાઉન્સેલિંગની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ.
-
ટેક્નોલોજી પર નિયંત્રણ: બાળકોના સ્ક્રીન ટાઇમ પર નજર રાખવી અને તેમને સર્જનાત્મક પ્રવૃત્તિઓમાં જોડાવું.
-
સમાજનું સહકાર્ય: સ્થાનિક સ્તરે યુથ ક્લબ, રમતગમત અને સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા તરુણોને સકારાત્મક દિશામાં પ્રેરિત કરવું.
-
સરકારી નીતિઓ: બાળકો માટે મનોવૈજ્ઞાનિક કાઉન્સેલિંગ સેન્ટરો, નશા વિરોધી અભિયાન અને હિંસા વિરોધી કાર્યક્રમો અસરકારક રીતે અમલમાં મૂકવા જોઈએ.
૪. ઉપસંહાર
બાળકો અને તરુણોમાં હિંસાનો વધતો પ્રભાવ માત્ર એક કુટુંબ અથવા એક શાળાની સમસ્યા નથી, પરંતુ સમગ્ર સમાજ માટે ગંભીર પડકાર છે. જો સમયસર યોગ્ય પગલાં નહીં લેવાય તો આવતી કાલની પેઢી અસંતુલિત અને અસામાજિક બની શકે છે.
આથી જરૂરી છે કે પરિવાર, શાળા, સમાજ અને સરકાર સૌ મળીને બાળકોને સકારાત્મક પરિસ્થિતિ, પ્રેમ અને યોગ્ય માર્ગદર્શન આપે. આ રીતે જ આપણે એક શાંતિપૂર્ણ, સશક્ત અને સંસ્કારી ભારતનું નિર્માણ કરી શકીશું.
